Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου – Η Τέχνη της Ακουστικής

 

Στην καρδιά της Πελοποννήσου, ανάμεσα σε κυπαρίσσια και ελιές, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στέκει αγέρωχο εδώ και 2.300 χρόνια. Ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής και πολιτισμού, που συνεχίζει να συγκινεί και να εμπνέει.

Η γέννηση ενός θαύματος

Το θέατρο κατασκευάστηκε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. από τον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον Νεότερο, στο πλαίσιο του Ιερού του Ασκληπιού, του θεού της ιατρικής. Η επιλογή της τοποθεσίας δεν ήταν τυχαία: η φυσική κλίση του λόφου και η ηρεμία του τοπίου συνέβαλαν στη δημιουργία ενός χώρου που συνδύαζε τέχνη και θεραπεία.

Αρχιτεκτονική τελειότητα

Το θέατρο διαθέτει τριμερή διάρθρωση: κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα. Με χωρητικότητα περίπου 13.000 θεατών, το κοίλο χωρίζεται σε δύο τμήματα – το κάτω και το άνω θέατρο – με εξαιρετική συμμετρία και γεωμετρική ακρίβεια. Η ακουστική του είναι θρυλική: ακόμα και ο παραμικρός ψίθυρος από την ορχήστρα ακούγεται καθαρά στις πιο απομακρυσμένες θέσεις.

Στην φωτογραφία που ακολουθεί είναι θέατρο γεμάτο κόσμο την δεκαετία του 1960.

Θέατρο και θεραπεία

Στην αρχαιότητα, οι παραστάσεις στο θέατρο θεωρούνταν μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. Η τέχνη του λόγου, η μουσική και η κάθαρση μέσω της τραγωδίας συνέβαλλαν στην ψυχική και σωματική ίαση των ασθενών του Ασκληπιείου. Έτσι λοιπόν το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου δεν αποτελούσε χώρο πολιτιστικής έκφρασης, αλλά ήταν αναπόσπαστο μέρος του Ιερού του Ασκληπιού — ενός από τα σημαντικότερα ιατρικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, αφιερωμένο στον θεό της ίασης. Εκεί, η τέχνη συμπλήρωνε την θεραπεία σε ένα ιερό σύνολο, όπου η ψυχή και το σώμα έβρισκαν αρμονία.

Από την αρχαιότητα στο σήμερα

Το θέατρο παρέμεινε σε εξαιρετική κατάσταση και ανασκάφηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Από το 1955 φιλοξενεί το Φεστιβάλ Επιδαύρου, έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς θεάτρου παγκοσμίως, με παραστάσεις αρχαίου δράματος που συγκεντρώνουν θεατές από όλο τον κόσμο.

Φωτογραφία του 1960

Προτεινόμενα Links:

Λεπτομερής παρουσίαση στη Βικιπαίδεια

Ιστορικά στοιχεία και φωτογραφίες στο MyTheatro.gr

Ταξιδιωτική παρουσίαση στο TravelPhoto.gr

Ασκληπιείο Κω – Το Ιερό της Ιατρικής, του Ιπποκράτη και της Θεραπείας

 

Στην καταπράσινη πλαγιά ενός λόφου με θέα στο Αιγαίο, το Ασκληπιείο της Κω στέκει ως αιώνιο σύμβολο της ιατρικής και της ίασης. Εκεί όπου ο Ιπποκράτης δίδαξε και θεμελίωσε τις αρχές της σύγχρονης ιατρικής, ο επισκέπτης σήμερα βιώνει μια μοναδική σύνδεση με το παρελθόν.

Φωτογραφία από την δεκαετία του 1960

(Οι Κώες, για να τιμήσουν τους συμπατριώτες τους ιατρούς, έστησαν πολλές αναθηματικές επιγραφές από την αρχαιότητα.)

Η γέννηση ενός θεραπευτικού ιερού

Το Ασκληπιείο της Κω ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και αποτέλεσε το σημαντικότερο θεραπευτήριο του αρχαίου κόσμου. Ήταν αφιερωμένο στον θεό Ασκληπιό, προστάτη της υγείας και της ίασης, και συνδέθηκε άρρηκτα με τον Ιπποκράτη, τον πατέρα της ιατρικής, ο οποίος δίδαξε εκεί τις αρχές της ιατρικής.

Αρχιτεκτονική και δομή

Το ιερό είναι χτισμένο σε τρία άνδηρα:

• Πρώτο άνδηρο: Περιλάμβανε χώρους θεραπείας, ρωμαϊκά λουτρά και πηγές για τελετουργικά καθαρμού.

• Δεύτερο άνδηρο: Εκεί βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου ναού του Ασκληπιού και του ναού του Απόλλωνα, με τις εντυπωσιακές αναστηλωμένες κορινθιακές κολώνες.

• Τρίτο άνδηρο: Δεσπόζει ο μεγάλος δωρικός ναός του Ασκληπιού, ενώ κατά τη βυζαντινή περίοδο χτίστηκε εκεί εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία του Άλσους.

Πνευματικότητα και επιστήμη

Το Ασκληπιείο δεν ήταν απλώς τόπος λατρείας, αλλά και κέντρο εκπαίδευσης και επιστημονικής έρευνας. Η ολιστική προσέγγιση της υγείας, που συνδύαζε τη σωματική και ψυχική θεραπεία, αποτέλεσε θεμέλιο της ιατρικής.

Τοπίο που θεραπεύει

Η τοποθεσία του ιερού δεν ήταν τυχαία. Η θέα προς τη θάλασσα, το δάσος από κυπαρίσσια και η ηρεμία του περιβάλλοντος συνέβαλλαν στη θεραπεία και την ίαση. Ακόμα και σήμερα, η ενέργεια του χώρου είναι αισθητή.

Η Κως το 1960

Επίσημη παρουσίαση από τον Δήμο Κω

Η Ανθρωποκεντρική Ποίηση ως Μαρτυρία

Η ποίηση, όταν πατάει με τα δυο πόδια στη γη και στρέφει το βλέμμα της στον άνθρωπο, μεταμορφώνεται και γίνεται φωνή παρηγοριάς και αφύπνισης. Σε κάθε εποχή κρίσης —ατομικής ή συλλογικής— η ανθρωποκεντρική ποίηση μάς ζητά να δούμε τον κόσμο διαφορετικά.

Ο άνθρωπος δεν παρουσιάζεται ως σύμβολο ή υπερβατική ιδέα· γίνεται υπαρκτός, με σώμα, φωνή και σκέψη και ο στίχος πάλλεται με την αγωνία της καθημερινής ζωής γιατί ο ανθρωποκεντρισμός αγγίζει την υπαρξιακή περιοχή. Δηλαδή την περιοχή εκείνη όπου ο Λόγος είναι η οδός και η ποίηση είναι ένας νοητός δρόμος συνύπαρξης.

« Barbara » Jacques Prévert, Paroles, 1946

Ο ανθρωποκεντρισμός, λοιπόν, στην ποίηση δεν είναι μόνο θεματολογία, είναι συμπαράσταση και ποίηση εν πολέμω ή ο άνθρωπος ως το μόνο καταφύγιο.. 

Γιατί σε εποχές πολέμου κάθε είδους, η ποίηση που εστιάζει στον άνθρωπο δεν είναι απλά ρομαντισμός όταν στον στίχο και στη σιωπή ανάμεσα σε δυο λέξεις, χωράνε η αδικία, ο θάνατος και η απώλεια. 

Γιατί σε τέτοιες εποχές η ανθρωποκεντρική ποίηση μπορεί να καταγράφει εκείνα που δεν χωρούν στα δελτία των ειδήσεων. 

Γιατί σε αυτή τη διάσταση της τέχνης και της έκφρασης γίνεται απόλυτα αντιληπτό πως το ανθρώπινο πνεύμα ήταν και θα είναι το μόνο καταφύγιο εκείνων που δεν το μισούν.

Και είναι πολλοί αυτοί που το μισούν αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα.

 Quelle connerie la guerre (...)

Jacques Prévert, Paroles

The Definition of Art

Χαλίλ Γκιμπράν: Ένας εκφραστής της Ελευθερίας

Ο Λιβανοαμερικανός ποιητής, φιλόσοφος και ζωγράφος Χαλίλ Γκιμπράν (1883–1931) άφησε πίσω του ένα έργο διαχρονικό, γεμάτο συμβολισμούς, πνευματικότητα και ανθρωποκεντρικά οράματα. Το έργο του «Ο Προφήτης» συνεχίζει μέχρι σήμερα να εμπνέει ανθρώπους κάθε ηλικίας και πολιτισμικού υπόβαθρου. Μέσα από βαθυστόχαστο λόγο και υπερβατική σκέψη, ο Γκιμπράν μας καλεί να αναζητήσουμε την αλήθεια αλλά πόσο καλά το καταφέρνει;

Αναζήτηση της Αυθεντικότητας

Στο ποίημα «Οι Επτά Εαυτοί», ο Γκιμπράν μάς παρουσιάζει την ανθρώπινη ψυχή σαν ένα μωσαϊκό διαφορετικών φωνών. Κάθε εαυτός αντιπροσωπεύει και μια πτυχή του εσωτερικού μας κόσμου: ο φοβισμένος, ο ματαιόδοξος, ο πνευματικός… Όλοι τους διαφωνούν, μα ο έβδομος, ο πιο ήρεμος και σοφός, μένει σιωπηλός. Ίσως επειδή η αληθινή κατανόηση δεν φωνάζει – απλώς Είναι.

 "Και εγώ έμεινα να παρατηρώ τον εαυτό μου με παράξενη αγάπη, όπως κοιτάς έναν ξένο που κουβαλά κάτι οικείο."

 Η Αγάπη ως Ελευθερία

Στο κεφάλαιο «Για την Αγάπη» από τον Προφήτη, ο Γκιμπράν περιγράφει την αγάπη σαν δύναμη που μας μεταμορφώνει. Όχι σαν κατοχή ή εξάρτηση, αλλά σαν κάλεσμα προς βαθιά υπαρξιακή ολοκλήρωση:

 "Αγαπάτε ο ένας τον άλλον, αλλά μη δημιουργείτε δεσμούς αγάπης: Μάλλον αφήστε την να είναι μια κινούμενη θάλασσα ανάμεσα στις ψυχές σας."

Η ελευθερία μέσα στην αγάπη αποτελεί έναν από τους πιο ριζοσπαστικούς – και λυτρωτικούς – ορισμούς του έρωτα στη μοντέρνα λογοτεχνία.

 Η Ελευθερία μέσα από τον Τρελό

Στο πεζό ποίημα "Ο Τρελός", ο ποιητής αναρωτιέται τι σημαίνει να είσαι αληθινός. Όταν του αφαιρούνται οι μάσκες της κοινωνικής ταυτότητας, εκείνος ανακαλύπτει τη χαρά της ελευθερίας:

 "Και τώρα, αφού δεν έχω μάσκες, μπορώ να δω τον εαυτό μου και εσάς, όπως αληθινά είμαστε."

Η τρέλα του δεν είναι παραλογισμός, αλλά αποδέσμευση από τις απαιτήσεις του κόσμου. Μια πρόσκληση προς αυθεντικότητα και αυτογνωσία.

Ο Χαλίλ Γκιμπράν δεν μας προσφέρει απλές απαντήσεις αλλά όσο περισσότερο διάβαζα τα έργα του Χαλίλ τόσο περισσότερο καταλάβαινα πως η μία και μοναδική αλήθεια και η οδός είναι ο Χριστός και πως δεν υπάρχουν άλλοι δρόμοι. Έτσι λοιπόν η ποίηση του Χαλίλ Γκιμπράν δεν κρύβει τις ρωγμές αλλά τις αναδεικνύει εμπνευσμένη από τον σπόρο της αλήθειας και ο σπόρος της αλήθειας θα φυτρώσει όπου πέσει αν φροντίσει να καθαρίσει κάποιος τα χορτάρια, αλλά το πως αντιλαμβάνεται ο καθένας ξεχωριστά την σκιά ενός δέντρου μέσα στη ζέστη είναι καθαρά υποκειμενικό.

Συνεπώς ο Γκιμπράν είπε με τον δικό του τρόπο αυτό που καταλάβαινε και τα έργα του αποτελούν μια καλή πηγή σκέψης και προβληματισμού. Το δικό μου συμπέρασμα είναι πως είναι άλλο η μακαριότητα και άλλο η ελευθερία, όσο δε για την αγάπη πρώτα απ` όλα είναι το να μην κάνεις στους άλλους αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν όποιοι και να είναι αυτοί.

Θα κλείσω εδώ με το πολυσυζητημένο: «Τα παιδιά σας δεν είναι δικά σας παιδιά.  Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της ζωής για τον εαυτό της.  Έρχονται στον κόσμο μέσα από εσάς, αλλά δεν προέρχονται από εσάς.  Και παρότι είναι μαζί σας, δεν ανήκουν σε σας.» Κανένας δεν ανήκει σε κανέναν λοιπόν γράφει ο Γκιμπράν εκατό χρόνια πριν αλλά κάτι τέτοιο μόνο αποδεκτό στην πράξη δεν φαίνεται να έγινε ποτέ και το παιδομάζωμα συνεχίζεται πιο πονηρά από ποτέ για να εξυπηρετήσει ταπεινές σκοπιμότητες ως συνήθως.

Κοινότητες του Αγίου Όρους

 

Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου - Πνευματικό Καταφύγιο στο Περιβόλι της Παναγίας Αεροφωτογραφία 1960s

Η Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου είναι μία από τις είκοσι μοναστικές κοινότητες του Αγίου Όρους και κατατάσσεται δέκατη έβδομη στην ιεραρχική τάξη των μονών. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου του Άθω, κοντά στις Μονές Σίμωνος Πέτρας και Διονυσίου.

Η Μονή ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα από τον Όσιο Γρηγόριο τον νέο, μαθητή του Αγίου Γρηγορίου Σιναΐτη. Αρχικά αφιερώθηκε στον Άγιο Νικόλαο, και έχει υποστεί σημαντικές καταστροφές από πειρατικές επιδρομές και πυρκαγιές, αλλά αναστηλώθηκε με τη βοήθεια Μολδαβών ηγεμόνων.

Το Καθολικό της Μονής, αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, ανακατασκευάστηκε μετά από πυρκαγιά το 1761 και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες το 1779. Η Μονή διαθέτει 14 παρεκκλήσια, εκ των οποίων τα επτά βρίσκονται εντός της μονής, όπως το παρεκκλήσι του Οσίου Γρηγορίου και της Αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας.

Αν θέλεις περισσότερες πληροφορίες, μπορείς να επισκεφθείς την ή να διαβάσεις περισσότερα στη .

Η Μεγίστη Λαύρα: Το Φως της Ορθοδοξίας στην άκρη του Άθωνα την δεκαετία του 1960 

Στο νοτιοανατολικό άκρο της αθωνικής χερσονήσου, εκεί που η γη αγγίζει τον ουρανό, στέκει αγέρωχη η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας. Ιδρυμένη το 963 μ.Χ. από τον Όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, η Λαύρα δεν είναι απλώς το αρχαιότερο μοναστήρι του Αγίου Όρους—είναι η καρδιά του κοινοβιακού μοναχισμού, το πνευματικό θεμέλιο του Άθωνα.

Περνώντας την πύλη της, ο επισκέπτης νιώθει να αφήνει πίσω του τον κόσμο. Το καθολικό, με τον επιβλητικό τρούλο και τις τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός, σε καλεί σε σιωπή και κατάνυξη. Η εικόνα της Παναγίας Κουκουζέλισσας, με την ιστορία του Ιωάννη Κουκουζέλη, συγκινεί και εμπνέει. Η βιβλιοθήκη της μονής, με χιλιάδες χειρόγραφα και σπάνια κείμενα, μαρτυρά αιώνες πίστης και σοφίας.

Η Λαύρα δεν είναι απλώς ένα μοναστήρι. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός, με πάνω από 300 μοναχούς, που συνεχίζουν το έργο της προσευχής, της φιλοξενίας και της πνευματικής καθοδήγησης. Είναι ένας τόπος όπου ο χρόνος κυλά αλλιώς—όχι με ρολόγια, αλλά με καμπάνες, ψαλμούς και το φως των καντηλιών.

«Η Φόνισσα» Ἐν Γάζῃ και «Το μοιρολόγι της φώκιας»

Ο Παπαδιαμάντης, μέσα από διηγήματα όπως «Η Φόνισσα» και «Το μοιρολόγι της φώκιας», αποτυπώνει την ανθρώπινη οδύνη και την κοινωνική αδικία ως δυνάμεις που καθορίζουν τη ζωή των ανθρώπων. Αντίστοιχα, η κατάσταση στη Γάζα χαρακτηρίζεται από αδικία, μαζικές δολοφονίες και αναγκαστική εκτόπιση και ουσιαστικά είναι παρόμοιες καταστάσεις αλλά τα μεγέθη είναι διαφορετικά.

Ἐν Γάζῃ τῇ πολύπαθῳ, ὅπου οὐδέποτε ἔπαυσεν ἡ φωνὴ τῆς θλίψεως, ἡ γῆ ἔγινε κραυγὴ οἰμωγῆς, καὶ τὰ τέκνα τῶν ἀθώων ἐβασανίσθησαν ὑπὸ τῆς ἀκαρδίας τῶν κρατούντων. 

Οὐδὲ οἱ ἀργυρόνητοι κονδυλοφόροι, οὔτε τὰ δάκρυα τὰ τεχνητῶς χυθέντα ὡς δρόσος ἐπὶ τῆς γῆς ἠδυνήθησαν να κρύψωσιν τὸ αἷμα τὸ χυθὲν ἐν ἀφθονίᾳ.

Και αν δεχτούμε πως η λογοτεχνία του Παπαδιαμάντη λειτουργεί ως καθρέφτης της ανθρώπινης ψυχής, στο ίδιο κάτοπτρο  η σημερινή πραγματικότητα στη Γάζα θα μπορούσε να αντανακλά την υποκριτική αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να προστατεύσει αθώους.

Καὶ ὁ κόσμος, ὡς ἀλλοτριωμένος, ἔστη χθαμαλός, ὡς να μὴ βλέπῃ, μήτε ἀκούῃ, μήτε σπλαγχνίζηται τὴν οδύνην τῶν κατατρεγμένων. 

Κάπως έτσι λοιπόν η γενοκτονία στη Γάζα, θυμίζει έντονα τα μοτίβα της τραγικότητας και της θλίψης που συναντάμε στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μόνο που τα μεγέθη στα μίση και στα πάθη έχουν αυξηθεί και "τίς δύναται σταθῆναι;", ποιος θα μπορέσει να σταθεί;

AI και σύνθεση ποίησης

«Μόνο ένας άνθρωπος μπορεί να γράψει ποίηση με το αίμα του.»