Ἐπὶ τῆς ἰσότητος τῶν ἀνθρώπων: Μια φιλοσοφική διερεύνηση
Στην εποχή της ατομικής προβολής και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, η φράση «κανένας άνθρωπος δεν είναι κάτι παραπάνω από τους υπόλοιπους» αρχίζει να ηχεί ως αντίσταση γιατί δεν είναι απλώς μια ηθική θέση αλλά μια υπαρξιακή δήλωση και μια άρνηση της ιεραρχίας που δεν θεμελιώνεται στην αρετή αλλά στις συγκυρίες, στην εξουσία ή στην ψευδαίσθηση της υπεροχής.
Ο Αριστοτέλης, αν και μίλησε για φυσικές διαφορές μεταξύ ανθρώπων, αναγνώρισε την κοινή λογική φύση ως θεμέλιο της πόλεως καθώς διαπίστωσε πως όλοι οι άνθρωποι γεννώνται με δυνατότητα λόγου και με ικανότητα ηθικής κρίσης. Αυτή η κοινή φύση λοιπόν δεν επιτρέπει την ουσιαστική υπεροχή του ενός έναντι του άλλου και με παρόμοιο τρόπο ο Πλάτων, παρά τις τάσεις του προς την αριστοκρατία του πνεύματος, αναζητούσε την δικαιοσύνη ως αρμονία και όχι ως κυριαρχία.
Ἡ πλάνη τῆς ἀξιοκρατίας
Η σύγχρονη κοινωνία προβάλλει την αξιοκρατία ως αντίδοτο στην αδικία αλλά η αξιοκρατία μετατρέπεται σε νέο είδος ιεραρχίας, όπου η αξία μετριέται με παραγωγικότητα, επιτυχία, ή κοινωνική αναγνώριση με συνέπεια ο άνθρωπος σε αυτές τις περιπτώσεις να γίνεται μέσο και όχι σκοπός. Εδώ συνεπώς η φράση του Καντ, «ο άνθρωπος ως σκοπός καθ’ εαυτόν» χάνει την ισχύ της καθώς η αξία του ατόμου εξαρτάται από εξωτερικά και άλλα κριτήρια.
Ἡ ἰσότητα ὡς ἀρετή
Η ισότητα δεν είναι δεδομένο· είναι ενάρετη επιλογή και είναι η συνειδητή άρνηση να θεωρήσει κανείς τον εαυτό του ανώτερο. Είναι η ταπεινότητα του Σωκράτη, που δηλώνει πως δεν γνωρίζει τίποτα και η αδελφότητα του Χριστού.
Η ισότητα λοιπόν είναι πράξη και όχι θεωρία γιατί είναι η καθημερινή επιλογή του να βλέπει κανείς τον άλλο ως φορέα της ίδιας αξίας καθώς όλοι λαμβάνουν το ίδιο τάλαντο.
Ἡ πολιτική διάσταση
Η δημοκρατία, στην αυθεντική της μορφή, δεν είναι απλώς ένα σύστημα αλλά είναι η πραγμάτωση της ισότητας.
Όταν ο πολίτης δεν θεωρείται υπήκοος αλλά συγκυβερνήτης, όταν η φωνή του δεν ζυγίζεται με βάση την κοινωνική του θέση αλλά με βάση την ανθρώπινη υπόσταση, τότε η φράση «κανένας άνθρωπος δεν είναι κάτι παραπάνω» γίνεται θεμέλιο της πολιτείας.
Η φράση αυτή λοιπόν δεν είναι ουτοπία· είναι πρόκληση και είναι η υπενθύμιση ότι κάθε φορά που κοιτάμε τον άλλο αφ’ υψηλού, χάνουμε την ουσία του ανθρώπινου. Είναι η πίστις στο ότι η αληθινή υπεροχή δεν είναι να είσαι πάνω από τους άλλους, αλλά να είσαι δίπλα τους και η αντίληψη ότι η φιλοσοφία δεν είναι θεωρία, αλλά τρόπος ζωής· και πραγματική ισότητα. Είναι όμως και το πιο αναγκαίο πράγμα στην ζωή του καθενός, η αγάπη προς την αλήθεια και η άρνηση του ψεύδους, των ειδώλων και κάθε είδους πλασματικής ιεραρχίας γιατί στον ελεύθερο κόσμο κανένας απολύτως δεν μπορεί να δειπνήσει με τους άλλους αν δεν φοράει τα κατάλληλα ενδύματα.
